Czy mój koń potrzebuje pomocy końskiego dentysty?

Opiekunowie koni nie są w stanie dokładnie ocenić stanu jamy ustnej swoich podopiecznych. Pomino to wiele mogą sprawdzić i zauważyć. Pełne badanie wymaga zastosowania sedacji i specjalistycznego sprzętu. Istnieją jednak przesłanki, które mogą wskazywać na to, że koń może mieć problemy w jamie ustnej i pilnie potrzebuje pomocy końskiego dentysty.

Zapach z jamy ustnej

Zanim cokolwiek zobaczymy warto powąchać woń z pyska konia. U zdrowego konia ma ona w miarę przyjemny zapach siana i paszy. Jeżeli ma nieprzyjemny, gnilny lub ropny zapach należy niezwłocznie wezwać lekarza.

Ocena siekaczy

U większości koni właściciele mogą samodzielnie skontrolować stan siekaczy. Zęby te są dobrze widoczne po rozchyleniu warg. Ważne, żeby taką ocenę przeprowadzać spokojnie i z zachowaniem zasad bezpieczeństwa. Jest ona wskazana już u nowonarodzonych źrebiąt. Pozwala na wczesne wykrycie wrodzonych wad zębów i szybkie wdrożenie leczenia. Do częstych problemów stwierdzanych w okresie wzrostu i rozwoju należą m.in. papuzi i sowi zgryz, dodatkowe lub zrotowane zęby oraz przetrwałe mleczaki. Czym szybciej zmiany te są wykryte tym szybciej powinno być podjęte leczenie. Zwlekanie i pozostawienie zmian bez konsultacji często skutkuje rozwojem zmian dużo trudniejszych w leczeniu i z gorszym rokowaniem.
Natomiast u koni starszych (powyżej 15 roku życia) obraz siekaczy i przylegających dziąseł może sugerować rozwijanie się syndromu EORTH. U zwierząt obciążonych tym schorzeniem często widoczne są przetoki, zaczerwienienie, bruzdy na dziąsłach, a siekacze są zmienione i ruchome.

Ocena kątów wargowych i diastemy fizjologicznej

Zmiany w kącikach pyska i na wysokości diastemy są najczęściej wynikiem nieprawidłowego treningu. Źle dopasowane wędzidło, zbyt mocny kontakt, szarpanie się z koniem mogą być przyczyną urazów w tej niezwykle delikatnej okolicy. Wzrokowa i palpacyjna kontrola miejsca ułożenia wędzidła powinna być rutynową czynnością, wykonywaną przed i po każdym treningu. Pozwala to na szybkie wychwycenie problemu.

Ocena zębów przedtrzonowych

Dokładne badanie zębów policzkowych nie jest możliwe do wykonania bez sedacji i założenia rozwieracza. Pobieżna ocena jest możliwa, jednak wymaga doświadczenia i wyczucia. Nie zalecamy jej wykonywania, a wręcz odradzamy bo i tak metoda ta nie jest w pełni diagnostyczna, a jest niebezpieczna. Wsuwanie ręki w diastemę i uchwyt za język wykonane nieprawidłowo przez niedoświadczoną osobę może mieć niebezpieczne konsekwencje. Dla konia istnieje groźba poważnego uszkodzenia języka, a także połączonego z nim aparatu gnykowego. Dla wykonującego istnieje groźba ugryzienia i zmiażdżenia palców.
Zamiast niej proponujemy badanie rekacji konia na dotyk i nacisk dłoni w okolicy policzka na wysokości okluzji zębów policzkowych.  W tym miejscu wyczuwalne są ostre punkty i jeżeli koń reaguje cofnięciem głowy, to może świadczyć o reakcji bólowej.

Wygląd głowy i wydzieliny

Należy zwrócić uwagę na wszelkie nierówności w okolicy szczęki i żuchwy oraz sączące się z nich przetoki ropne. Ze względu na bliskość korzeni zębów policzkowych szczęki z zatokami i małżowinami nosowymi w przypadku infekcji apikalnej części zębów dochodzi do pojawienia się ropnej, śmierdzącej wydzieliny z nosa. Najczęściej wtedy obserwujemy wydzielinę ropną z jednego otworu nosa.

Czas od ostatniej wizyty dentysty koni

Zgodnie z zaleceniami specjalistów, okres między przeglądami stomatologicznymi u koni powinien wynosić maksymalnie rok. W zależności od wieku, przypadku i leczonych schorzeń może on zostać skrócony. Właściciele koni powinni traktować przeglądy stomatologiczne jak wizyty kowala. Należy zaznaczyć, że „zajrzenie do pyska konia” bez rozwieracza nie może być traktowane jako właściwy przegląd stomatologiczny, a wielu przypadkach jest niebezpieczne dla konia i wykonującego tą czynność. Nie można zaprzeczać postępowi i faktom. Oszczędności kosztem bólu i zdrowia naszych koni nie powinny mieć miejsca i są zaniedbaniem. Jeśli twój koń od roku nie widział końskiego dentysty – to najwyższy czas, by zadzwonić i umówić się na wizytę.

Obserwacja sposobu żucia

U koni w czasie żucia występuje ruch boczny żuchwy. Z reguły konie żują i prawą i lewą stroną. U niektórych koni może wystąpić dominacja jednej strony bez zmian, które mogły by być wskazaniem do rychłej wizyty stomatologa. Jednak zmiana w dominacji żucia jest już wskazaniem do badania stomatologicznego.

Ocena ruchu bocznego żuchwy

U koni spokojnych przy wyczuciu i zachowaniu ostrożności można ocenić ruch boczny żuchwy. O sposobie jego wykonania najlepiej spytać i poprosić o prezentację lekarza stamotologii.

Obserwacja otoczenia

Wszelkie wypluwki, porozrzucane siano, wypadanie pokarmu z pyska, długie niestrawione łodygi siana lub całe ziarna owsa w kale powinny skłaniać do umówienia się na wizytę lekarza stomatologii.

Zmiany w sposobie zachowania się koni

Jako powód wszelkich zmian w zachowaniu i kondycji konia, a także reakcji na wędzidło powinno brać się pod uwagę ból w jamie. Agresja i niepokój są częstym objawem u koni cierpiących na ból w jamie ustnej.

Podsumowanie

Obserwacja zachowania konia powinna być przyjemnością i rutyną dla każdego opiekuna konia. Pozwala na lepszą komunikację, poznanie potrzeb i rozpoznanie niepokojących zmian, w tym chorobowych. Bagatalizowanie problemów z uzębieniem może w przyszłości skutkować poważnymi problemami ze zdrowiem i skraca życie naszego podopiecznego. Lepiej zapobiegać niż leczyć, stąd tak ważna jest profilaktyka i wczesne wykrycie  problemów z zębami.

.